بررسی توضیع مکانی بانک بذر و جمعیت علفهای هرز در ذرت

چکیده به منظور بررسی پراکنش بانک بذر و جمعیت علف های هرز در مزرعه و تعیین مناسب ترین نوع کوادرات جهت مطالعه ی رابطه بانک بذر با تراکم علف های هرز، پژوهشی در سال 1389 در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری انجام گرفت. پس از آماده سازی نهایی زمین، مزرعه به شبکه های 5/1 متر در 5/1 متر تقسیم و نقاط تقاطع شبکه ها مشخص شد. نمونه برداری از بانک بذر طی دو مرحله، یکی پیش از انجام عملیات کاشت و دیگری پس از برداشت ذرت و با کوادرات مستطیل (به ابعاد 1 در 25/0 متر) و کوادرات مربع (به ابعاد 5/0 در 5/0 متر) انجام گرفت. نمونه برداری از جمعیت علف هرز طی یک مرحله (ظهور بلال) و از همان نقاطی انجام شد که نمونه برداری بانک بذر در آن نقاط صورت گرفته بود. طبق نتایج به دست آمده، بالاترین تراکم علف های هرز مزرعه به ترتیب مربوط به تاج خروس خوابیده (amaranthus blitoidos s. watson)، تاج خروس ریشه قرمز (amaranthus retrofloxus l.)، اویارسلام ((cyperus spp، تاجریزی سیاه (solanum nigrum l.) و گاوپنبه (abutilon theophrasti l.) بود. نتایج نشان می دهد که همبستگی مکانی قوی و متوسط برای بذور و گیاهچه های علف های هرز در تمامی مراحل نمونه برداری بود. واریوگرام های گونه های مورد نظر با مدل های کروی و نمایی مطابقت داشتند. بررسی چشمی نقشه های حاصل از نمونه برداری از بانک بذر نشان می دهد که بذرهای علف های هرز غالباً به صورت لکه هایی با اندازه و تراکم متفاوت دیده می شوند. ساختار لکه ای بانک بذر ابتدای فصل با الگوی جوانه زنی گیاهچه مطابقت داشت. بدین معنی که نقشه بانک بذر ابتدای فصل به عنوان منبع اطلاعاتی از چگونگی جوانه زنی گیاهچه می تواند مورد استفاده قرار گیرد. رابطه ی بانک بذر تاج خروس خوابیده، تاج خروس ریشه قرمز و اویارسلام با گیاهچه های سبز شده در دو کوادرات مربع و مستطیل نشان داد که با افزایش تعداد بذر گونه های مذکور در بانک بذر، تراکم جمعیت علف هرز در طی دوره رشد ذرت نیز افزایش یافت و بیشترین همبستگی در کوادرات مستطیل مشاهده شد. میزان ارتباط بین بانک بذر و علف های هرز مزرعه معنی دار و معادل (75/0 = r2 (بود در حالیکه در کوادرات مربع این همبستگی (69/0 = r2) کمتر بود. این ضریب برای بذور و گیاهچه های اویارسلام و تاج خروس ریشه قرمز در نمونه گیری با کوادرات مستطیل به ترتیب 74/0 = r2 و 95/0 = r2 و در نمونه گیری با کوادرات مربع به ترتیب برابر 36/0 = r2 و 63/0 = r2 بود. بنابراین جهت مطالعه بانک بذر و تعیین تراکم بوته علف های هرز از روی بانک بذر، کوادرات مستطیل نسبت به مربع شکل ارجحیت داشته و قابل توصیه می باشد. نتایج این مطالعه نشان می دهد که با دانستن رابطه بانک بذر و گیاهچه علف های هرز و با کمک نقشه های توزیع مکانی علف های هرز، در آینده بتوان با کنترل پیش رویشی علف های هرز از خسارت آن ها در مراحل اولیه رشد کاست و عملکرد گیاهان زراعی را افزایش داد. کلمات کلیدی: بانک بذر، توزیع مکانی، ذرت، علف هرز